Forum Voor Democratie haalde tijdens de Provinciale Statenverkiezing dusdanig veel stemmen op, dat zij met dertien zetels de Eerste Kamer gaan bezetten. In Son en Breugel was FVD te vinden op de derde plaats, achter VVD en CDA. De partij heeft momenteel twee zetels in de Tweede Kamer. Maar als Son en Breugel in 2016 niet krampachtig was geweest voorafgaand aan het referendum omtrent het associatieverdrag met de Oekraïne, was Forum Voor Democratie misschien niet eens een politieke partij.

Raadgevend referendum

“We weten het niet, maar we weten wel dat de opkomst laag zal zijn.” Volgens wethouder John Frenken in februari 2016 hét argument om zeven van de tien stembureaus in Son en Breugel dicht te houden. Nederland stond aan de vooravond van het eerste grote raadgevend referendum, over het associatieverdrag met de Oekraïne. De drempel van 300.000 handtekeningen door initiatiefnemer GeenPeil was ruimschoots gehaald.

70% van de stemhokjes dicht laten, dat kan niet. Tenminste, dat vond Toine Buytels, die meteen een initiatief opstartte om mensen zelf naar het stembureau te brengen met zijn stemtaxi. Toine Buytels: “Als het college de democratie frustreert door 70% van de stemhokjes bij het aankomende referendum gesloten te houden, dan breng ik de mensen wel naar de stemhokjes die wel open zijn.”

Precedentwerking

Dat was het haakje dat Thierry Baudet nodig had. In 2015 zette hij denktank Forum Voor Democratie op en werkte samen met GeenPeil om het raadgevend referendum mogelijk te maken. Dat gemeentes als Rheden, Oldenzaal en Son en Breugel de democratie frustreerden door stembureaus gesloten te houden, stootte Thierry Baudet tegen het zere been. Na de aandacht in de media nam Thierry Baudet contact op met Toine Buytels om de gemeente Son en Breugel voor de rechter te slepen, in de hoop dat met precedentwerking alle stembureaus die bij andere gelegenheden ook beschikbaar zijn te openen.

Samen met advocatenkantoor Kennedy Van der Laan werd een plan gemaakt. De ouders van Toine Buytels konden door het sluiten van het stembureau in de Breeakker niet meer terecht bij ‘hun’ stembureau en werden naar het centrum van Son verwezen. Voor mensen die slecht ter been zijn (wat met de gemiddelde leeftijd in Son en Breugel heel wat mensen zijn) een reden om dan maar niet te gaan stemmen, wat de opkomstdrempel van 30% van de kiesgerechtigden voor de geldigheid van het raadgevend referendum in de weg kon zitten. Dat was de gedachte achter de rechtszaak.

“Democratie laten functioneren”

Thierry Baudet dagvaardde de gemeente. Beide kampen stonden 7 maart 2016 in het gerechtsgebouw in Den Bosch. Vol ongeloof pleitte Thierry voor een democratie zonder dat een gemeente als Son en Breugel het proces in de weg staat. “Ik kan eigenlijk nog steeds niet geloven dat wij hier nu zitten en zo ontzettend veel moeite moeten doen om de democratie te laten functioneren,” zei hij tegen de rechter. Een week later kwam de uitspraak: Son en Breugel moest niet drie, maar negen stembureaus openen. Het stembureau in de Breeakker openen, de inzet van Thierry en Toine, ging niet meer: de oude gemeentewerf waar stemming normaal gesproken plaats zou vinden was al gesloopt. Maar dat maakte niet uit: Son en Breugel kon vrijuit stemmen, met dank aan Thierry Baudet, Toine Buytels en de rechtbank.

Was dit de kiem die uitgroeide tot de grootste Eerste Kamerplant? Het zal in ieder geval bijgedragen hebben aan het idee om FVD mee te laten doen aan de verkiezingen. Mee laten doen om dat democratische proces recht te trekken, zoals Forum Voor Democratie dat ziet. Dat had het toenmalige college van Son en Breugel vast niet gedacht.