Op 23 november verzorgt de Erfgoedvereniging Son en Breugel ter afsluiting van ‘Honderd jaar Wilhelminakanaal’ een beeldpresentatie met lezing in de theaterzaal van het Dommelhuis in Son, gepresenteerd door Henk Hutten en Albert Merks. Met dit vijftiende publieksevenement in 2023 wordt het jaarprogramma afgerond.
Vóór de pauze vertelt geschiedkundige Henk Hutten aan de hand van heel veel beeldmateriaal hoe belangrijk het Wilhelminakanaal was voor de ontwikkeling van de samenleving van Son en Breugel. Rond 1880 dacht nog vrijwel niemand aan een kanaal en de boerenbevolking verzette zich tegen de aanleg ervan. Toch kwam het ervan en volgens plan werd het tracé uitgezet, percelen onteigend en werden kanaalwerkers geworven. Over de Dommel heen moest er eerst een kolossale duiker gebouwd worden en het kanaal moest natuurlijk waterpas zijn.
Toen werd het in 1914 oorlog in de omringende landen en lag het graafwerk vier jaar lang bijna stil, maar daarna ging het snel: in 1923 werd het Wilhelminakanaal geopend, zonder feest, want het geld was op. Bij het kanaal kwam een haven en dat betekende veel nieuwe gezichten en bedrijvigheid: de boterfabriek was al vóór de oorlog in bedrijf, maar al gauw kwamen er een steenfabriek, een betonindustrie en enkele jaren later de destructor bij. Veel nieuwe mensen, die voor een deel in de nieuwe Kanaalstraat gingen wonen.
Mei 1940: met de inval door de Duitsers ging het slecht met de bedrijvigheid. Na ruim vier jaar werden we bevrijd. Dat ging spectaculair met luchtlandingen, de Sonse brug die wéér opgeblazen werd en dagenlange gevechten rond het kanaal. Het duurde daarna nog enkele jaren voordat het kanaal weer bevaren kon worden en alle bruggen hersteld waren.
In de decennia van wederopbouw groeide Son en Breugel als kool, met een nieuwe Nieuwstraat, twee nieuwe kerken, een nieuw gemeentehuis en heel veel nieuwe mensen, met andere opvattingen en gewoonten. Die moesten voor een groot deel over het Wilhelminakanaalkanaal om in Eindhoven te werken en dat bleek een enorme bottleneck met de trage draaibrug. Er kwam dan wel eindelijk in 1981 een nieuwe hefbrug en in 2003 een snelweg, maar veel verkeer gaat nog steeds over ‘onze’ brug, over ‘ons’ kanaal.
Lang heeft Eindhoven geprobeerd om de gemeente in te lijven (tot in 2001), dan wel tot aan het Wilhelminakanaal de grens op te schuiven (1972), maar we blijven toch graag zelfstandig binnen de metropool en koesteren ‘ons’ kanaal.
Albert Merks vertelt na de pauze over de (omgeving van de) Kanaalstraat. Als je daar je hele leven hebt gewoond en alle mensen van vroeger een plaatsje kunt geven met hun bezigheden en hun werk, dan krijg je een compleet verhaal te zien en te horen. Hij doet dat aan de hand van de ruim 100 foto’s die in juli in het Dommelhuis zijn tentoongesteld en ook te zien zijn geweest op de Open Monumentendag, toen het vrieshuisje aan de Driehoek en het gemeentehuis gemeentelijk monument werden. Jos Berndsen heeft de foto’s in een presentatie verwerkt en Albert Merks heeft daarbij een boeiend verhaal. Dit alles is theaterzaal-breed te zien op een indrukwekkend groot mega-scherm.
23 november van 13.00 tot 15:30 uur in de theaterzaal van het Dommelhuis aan het Kerkplein in Son (zaal open vanaf 12:30 uur). Toegang bedraagt 5 euro (leden van de Erfgoedvereniging Son en Breugel gratis). Wie bij deze presentatie ter plaatse lidmaatschap (25 euro per jaar) van de erfgoedvereniging neemt, krijgt de entreeprijs retour, alsmede een dik boekwerk over de lokale geschiedenis èn het Dommelhuis-geschiedenismagazine als welkomstgeschenken cadeau, alsmede korting op een fotoboek over Son en Breugel in vervlogen tijden. Bovendien wordt ter plaatse getoond wat leden door het jaar heen aan voordelen bij publiekactiviteiten krijgen, naast het al – voor leden gratis – full-color A4-kwartaalmagazine ‘HEEM’.
